Friday, August 25, 2017

ဧရာဝတီ တမ္းခ်င္း

Hkalen Uma



ဧရာဝတီ ျမစ္ေဘးမွာ ေဒသခံမ်ား လက္ယက္က်င္း ေရႊက်င္တာက ဟိုးေရွးေရွးကတည္းကပါ ျမစ္ေရ ခဏတျဖဳတ္ေႏွာက္တာပဲရွိတယ္ ေနာက္မနက္ျပန္ၾကည္တာပဲ။
ငယ္ငယ္တုန္းက ျမစ္ေရကိုခပ္ေသာက္ၾကတယ္။ ေႏြရာသီ ဆိုရင္ ဧရာဝတီျမစ္ေရဟာ အေကာင္းဆုံး ေသာက္ေရျဖစ္ခဲ့တယ္။ ေအးျမျမ နဲ႔ ေသာက္ေကာင္းလို႔ လူႀကီးေတြက တကူးတက သြားခပ္ခိုင္းေလ့ရွိတယ္။ ဧရာဝတီ ျမစ္ေပၚမွာပဲ က်ေနာ္တို႔ ေရကူးတတ္ခဲ့တယ္။
ဧရာဝတီျမစ္ လုံးဝ ေျပာင္းလဲသြားတာက ၁၉၉၅ ေနာက္ပိုင္း တ႐ုတ္ျပည္မက တ႐ုတ္လုပ္သား အမ်ားအျပား ဧရာဝတီျမစ္ဖ်ား ေပၚ ေရာက္လာကတည္းကပါ။
(၁) ေရႊေဖါင္အႀကီးစား မ်ား ေထာင္ခ်ီ ေရာက္လာျခင္း
(၂) ေရအားလွ်ပ္စစ္ လုပ္သားမ်ား ေထာင္ခ်ီ ဝင္လာျခင္း (ခ်ီေဖြ နဲ႔ ျမစ္ဆုံ)
တ႐ုတ္လုပ္သားေတြဟာ အမိုက္စြန္႔ပစ္တဲ့ ေနရာမွာ စည္းကမ္းမရွိဘူး။ ေနာက္ၿပီး ပလားစတိတ္ နဲ႔ ထုတ္ထားတဲ့ ready made အသားအေသာက္ အသုံးအမ်ားဆုံးျဖစ္တယ္။
မႏွစ္က တစ္ေခါက္ ကေလးေတြနဲ႔ ျမစ္ေရသြားခ်ိဳးမယ္ဆိုၿပီး ဆင္းၾကည့္တာ ျမစ္ၾကမ္းျပင္ေအာက္မွာ ပလားစတိတ္၊ လူသုံးကုန္ပစၥည္းနဲ႔ အဝတ္အစားအပိုင္းအစ အမိုက္ေတြ အင္မတန္ မ်ားေနတာ ေတြ႕ၿပီးကတည္းက ေနာက္ပိုင္း မသြားေတာ့ဘူး။ အခု ျမစ္ကမ္းေဘးမွာေနတဲ့ က်ေနာ့ကေလးေတြ ေရမကူးတတ္ေတာ့ဘူး။
ဒါက ျမစ္ဆုံဆည္ စီမံကိန္း အစပိုင္းပဲရွိေသးတာပါ။ ေမခ မွာ ဆည္ အနည္းဆုံး ငါးခု၊ မလိခ ဖက္မွာ အနည္းဆုံးဆည္ ၂ ခု ေဆာက္မယ္ ဆိုတာ ကနဦး စီမံကိန္း ျဖစ္ၿပီး ျမစ္ဆုံမွာ လုပ္ေနတဲ့ ဆည္ ႀကီး မလုပ္ျဖစ္ရင္ ေမခ နဲ႔ မလိခ ဖက္မွာ ထပ္တိုး ေဆာက္မယ္ လို႔ သိရပါတယ္။ ဆည္အားလုံးၿပီးစီးေအာင္ ေဆာက္မယ္ ဆိုရင္ ေနာက္ထပ္ တ႐ုတ္လုပ္သား အနည္းဆုံး ေလးေသာင္းေက်ာ္ရဲ႕ အမိုက္တ႐ိုက္ေတြကို ဧရာဝတီ ျမစ္ဝကၽြန္းေပၚထိ ခံယူရမွာပါ။ ၾကာခ်ိန္ကေတာ့ ၂၀ ႏွစ္ၾကာမွာျဖစ္တယ္။
တ႐ုတ္လုပ္သား ၁/၃ ကေတာ့ အိမ္ျပန္မယ္ ဆိုတာ မေသခ်ာပါဘူး။ အိမ္ေထာင္က်ၿပီး ေဒသခံျဖစ္သြားမွာပါ။
ေဂဟ စနစ္ အေျပာင္းအလဲ ဆိုတာေတြ၊ social impacts ဆိုတာေတြ က်ေနာ္ မတြက္တတ္ဘူး၊ အခုလက္ရွိ ျမင္ေနရတဲ့ အရာကို သက္ေသခံျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။
သက္ဆိုင္သူမ်ား စဥ္းစား ဖို႔ နဲ႔ ဆင္ျခင္ဖို႔ တင္ျပျခင္းပါ။

Read more »

Thursday, August 24, 2017

ကခ်င္ ကက္သလစ္ဆရာေတာ္ (၃) ပါးက စစ္မွန္ ေသာကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ကို တိုင္းရင္းသားမ်ား အားေပးရန္ ေၾကညာခ်က္တစ္ေစာင္ထုတ္ျပန္

 Rcm Kawnghka's post.
Rcm Kawnghka added 4 new photos.
ကခ်င္ ကက္သလစ္ဆရာေတာ္ (၃) ပါးက စစ္မွန္
=============================
ေသာကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ကို တိုင္းရင္းသားမ်ား
============================
အားေပးရန္ ေၾကညာခ်က္တစ္ေစာင္ထုတ္ျပန္
===========================
(by-glorianews)
ၾသဂုတ္လ ၁၅ ရက္၊ ဗန္းေမာ္
ကခ်င္ျပည္နယ္ ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္တို႕တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္
ေနၾကေသာ ကခ်င္ လူမ်ဳိး ကက္သလစ္ခရစ္ ယာန္ ဆရာေတာ္
မ်ားျဖစ္ေတာ္မူၾကေသာ ဆရာေတာ္သုံးပါး (ျမစ္ႀကီးနား ကက္သလစ္
ဆရာေတာ္ ဖရန္စစ္ေဒါတန္၊ ဗန္းေမာ္ ကက္သလစ္ ဆရာေတာ္
ေရမြန္ ဆြမ္လြတ္ကမ္၊ လား႐ႈိး ကက္သလစ္ ဆရာေတာ္ ဖိလစ္ 
လဆပ္ဇာေဟာင္း) တို႕ကရွမ္းျပည္နယ္ႏွင့္ ကခ်င္ ျပည္နယ္တို႕
တြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ ျပည္တြင္းစစ္ကို အဆုံးသတ္ၾကပါရန္ 
ၾသဂုတ္လ (၁၅) ရက္ေန႕က ေၾကညာခ်က္ တစ္ေစာင္ ထုတ္ျပန္
လိုက္သည္။ ဂလိုရီးယားသတင္းဂ်ာနယ္တိုက္သည္ ၄င္းေၾကညာ
ခ်က္မိတၲဴကို ဆရာေတာ္ႀကီး ေရမြန္ဆြမ္လုကမ္ထံမွ အီးေမးလ္ျဖင့္ 
ၾသဂုတ္လ ၁၆ ရက္ေန႕၊ ညေန ၇ နာရီတြင္လက္ခံရရွိခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ ၄င္းေၾကညာခ်က္ထဲတြင္ အခ်က္ (၄) 
ခ်က္ကို မီးေမာင္းထုိး ေတာင္းဆိုထားၿပီး ၄င္းအခ်က္ (၄) ခ်က္
မ်ားကမူ၊ (၁) တိုင္းျပည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ 
တကယ္ျဖစ္ႏိုင္ ပါေၾကာင္း၊ တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ၀ိေသသ၊ 
ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ အရင္းအျမစ္မ်ားေပါင္းစည္းမႈကို အာမခံေပး 
မည့္ စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို က်င့္သုံးမွ
သာလွ်င္ ကခ်င္လူမ်ဳိးႏွင့္တျခား တုိင္းရင္းသား မ်ား၏ အေရး
ကိစၥကို ေျဖရွင္းႏိုင္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ (၂) တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ မိ႐ုိး
ဖလာလယ္ယာေျမ ထုံးတမ္းဥပေဒကို ေလးစားေပးရန္၊ 
၂၀၁၂ ခုႏွစ္က ထုတ္ျပန္လိုက္ေသာ လယ္ယာေျမဥပေဒသည္ 
တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ မိ႐ိုးဖလာ လယ္ယာေျမက်င့္သုံးမႈကို
ၿခိမ္းေျခာက္ေနေၾကာင္း၊ လယ္ယာေျမကိစၥ သည္ တိုင္းျပည္
၏အနာဂါတ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ အဓိကေသာ့ခ်က္ ျဖစ္ေၾကာင္း
ျဖင့္ မီးေမာင္း ထုိး ျပေတာ္မူၾကသည္။
ဆက္လက္ၿပီး ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားက၊ ““(၃) ႏွစ္ဖက္စလုံးက ႏိုင္ငံ
သားမ်ား၏ အေျခခံလူ႕အခြင့္အေရးမ်ား ကို ေလးစားၾကရန္၊ 
ဒုကၡသည္မ်ား၏ လယ္ေျမမ်ားကို သိမ္းယူသြားလိုသူမ်ားႏွင့္ ေရႊ႕
ေျပာင္းခံသူမ်ား၏ေျမ ယာမ်ားကို ရယူလိုသူမ်ား ရွိေနသည့္အ
တြက္ မိမိတုိ႕သည္လြန္စြာပင္စိတ္ပူပန္ေနၾကေၾကာင္း၊လက္
နက္ကိုင္ထားသူမ်ားအားလုံးအေနျဖင့္ေဒသခံမ်ား ျပန္လာေရး
အခြင့္အေရးကို ေလးစားၾကဖို႕လိုအပ္ေၾကာင္း၊ ေျမျမႇပ္မိုင္းကို 
ဦးစြာရွင္းလင္းျခင္းသည္ ဒုကၡသည္မ်ားျပန္လာႏိုင္ေရးအတြက္ 
အဓိကလိုအပ္ ခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း” ျဖင့္ ႏိုင္ ငံေတာ္အစိုးရႏွင့္ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအား ေတာင္း ဆိုထားၾကသည္။
ေနာက္ဆုံးအေနျဖင့္၊ ““(၄) စစ္ပြဲမ်ားက ျပည္သူမ်ား၏ အသက္
အိုးအိမ္ႏွင့္ စား၀တ္ေနေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ဖ်က္ဆီးပစ္ေနေၾကာင္း၊ 
မ်ားစြာ ေသာ လူငယ္မ်ားသည္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအခြင့္
အလမ္း မရွိျခင္းေၾကာင္း အႏၲရာယ္မ်ားေသာ အေျခအေနတြင္
ေရာက္ရွိေနၾကေၾကာင္း၊ စစ္ပြဲမ်ားက လူကုန္ ကူးမႈႏွင့္မူးယစ္ေဆး
၀ါးမ်ားသုံးစြဲျခင္းတို႕ကို ဖန္တီးေပးေနေၾကာင္း၊ နယ္စပ္ထိန္းခ်ဳပ္မႈ 
အားနည္းျခင္းႏွင့္ တရား ဥပေဒစိုးမိုးမႈမရွိျခင္း တို႕ေၾကာင့္ 
လူဆိုးသူခိုးဓားျမမ်ားသည္ ထင္ရာစိုင္း ေနၾကေၾကာင္း”” ျဖင့္ 
၄င္းေၾကညာခ်က္ တြင္ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပ ထားၾကသည္။ 
၀၁၁ ဂ်ဳိးဇက္

Read more »

Monday, August 21, 2017

Jade Kachin land

Read more »

Map of Kachin Land before 1948


Read more »

Saturday, August 19, 2017

Human Civilzation and The Kachin Society

Read more »

Friday, August 18, 2017

AMYU SHA HTE MAJAN


#U_Yen_Sinwa_Nhpan_Ja_Ra
×××××××××××××××××××××××××××××××
Mungkan ting, Mungdan shagu, Masha amyu shagu ni hta " MAJAN" ngu ai hpe hkrum kadup nga ga ai re. Majan byin ai ngu ai shiga gaw, kabu hpa, pyaw hpa, shiga kaja n rai nga ai.  
Majan ngu ai hta, Tara ai Majan hte N Tara ai majan gaw, myit masin kraw lawang kata hta, nsan n seng ai myit n ding n hpring ai myit hte, nammak lawhpa, kashun mya la, roi rip dip sha, magam a matu, maw lanyet, maw akrawk, maw lanyawp lam ni hte shabyin dat ai majan gaw ; -
" N Tara Ai Majan" yubak mara hte seng ai majan rai nga ai.
N Tara ai majan galaw shabyin ai ni hpe, n hkam sharang, n kam hkam sha ai hte, ninghkap gasat ai gaw, Tara ai majan rai nga ai. Tinang a Mungdan, amyu sha ni a ahkaw ahkang hte seng ai lam hta, gwi gwi hte n hkrit n tsang magrau rang ai hte tsap sana, tsun shaga, hpareng hparan tara rap ra lam hta shakut ai ni gaw tara ai majan a Ningbaw Ningla Ningshawng Ningba, Myu tsaw, Mung tsaw ai share shagan ni rai nga ai. Nang, Ngai, Nanhte, Anhte yawng sai jet ai amyu rai yang gaw teng sha yawng hkyawm shang lawm ai hkrai rai sai.
" Dai majaw kaja ai amu chye galaw ninglen n galaw ai wa gaw, yubak mara kap nga ai" (Yaku 4:17) Dai rai yang Nang, Ngai anhte amyu sha ni, ( Tara ai majan hta shang lawm nga ga ai kun?) ( N tara ai majan shabyin ai ni maga de) mahtang shang lawm nga ga ai kun? myit yu na lam nga nga mali ai.
Dai ni anhte amyu sha ni hpe, amyu shamyit shamat sat kau masing hte n tara ai majan shabyin gasat hkrum sha hkamsha yak kyin nga ai hpe mu mada ga ai kun? Na lu ga ai kun? Chye nga ga kun? Dum nga ga ai kun?
Hpa majaw n tara ai majan shabyin nga ma ta? Anhte amyu sha ni madu ai anhte a mungdan hpe, ra marin nam mak lawhpa myit hte, mazing la kau, madu sha kau na matu rai nga ai.
Anhte a Myen Mungdan Britisha Mung maden wa a npu kaw rawng mat ai gaw (1885)ning Thibaw Hkawhkam wa a lakhtak kaw na rai sai. (1948-Jan'4 ya) Myen Mungdan Shanglawt lu ai aten du hkra rai yang shaning (63) ning Maigan Britisha ni up hpareng sha ai kaw na Myen Mungdan shanglawt lu ai rai sai.
Myen Mungdan shanglawt lu tim, Anhte Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni gaw shang chyat hta shang mat ai she re ai. J.W awngdawm Mungdan wa, Kachin State mungdaw byin mat nna, Munghpawm ngu ai kaw shang chyat lawm mat sai. Myen a npu kaw rawp sai.
(1962) ning hta Soshelist hpyen du, laba ka-up hpyen ladat hte dip up shajup ai npu de bai du shang sa ga ai. (ဆိုရွယ္လစ္) ngu ai hte maren (ဆိုရွယ္လစ္က်စြာေပါင္းစည္းၾကၿပီ လစ္ေသာပညာစံုလင္စြာျဖင့္ အဆင္းရဲဆံုးႏိုင္ငံအျဖစ္သို႔ ေရာက္သြားၾကၿပီေလ)
Anhte amyu sha ni mung ahkaw ahkang shamat kau tim (ဆိုရွယ္လစ္) hpaji gaw, mu mada, sharin hkam la, jai lang ai ni nga wa saga ai.
(ဆိုရွယ္လစ္) hpaji hpe, alu tam gabaw amyu myu hta makam masham hpung kata shinggyim wuhpung wuhpawng magam kata, sut masa, mung masa, amyu masa magam ni hta (ဆိုရွယ္လစ္) hpaji ni hpe akyu jashawn jai lang ai ni law law nga wa sai nrai ni? Makam masham hpung shabra, mying galai nhtawm, maigan de pru pru shang shang Dollar mahkrai lakang htan ai mung law law nga wa sai. ( Gasat shamat yak la ai majan zawn she byin nga sai kun?)
1988 ning hta hpyen jaubu hkawhkam ningnan tingnyang hta galai dung sai. Majan gasat lam shazim n kam ai. Simsa lam tsun jahta nga tim sinat, myawk , pyenli ni hte bawm du hkra sharu bun nga dingyang rai nga ai. Hpyen yen ni grai law sai. Sen lam du sai. Mu ga ai kun? Dum nga ga ai kun? Du Zanhta Sin hpe grai dum ai (ဒီမိုကေရစီေျပာင္းျပန္) ngu ai laika ka ai ten hta grau laja lana byin hkrum sha nga saga ai.
Anhte amyu sha ni gasat ra ai majan law law nga mali ai. Dai majan ni gaw lawu na majan ni re ai.
(1) Nanghpam katsi majan hkrum sha nga ai 1962 Soshelist prat kaw nna rai sai. Laja lana amyu shamyit masing 52 ning rai sai. Ramma shayi shadang ni si htum sai. Ngam nga ai ni mung nau nna yang si na sha rai sai. Dum hprang ten rai sai.
(2) Myit jasat masa, htenza ma sai. Ndai majan mung anhte amyu sha ni hkrum kadup nga ga ai re. Bungli galaw shakut shaja na myit n rawng sai. Hpaji sharin lam hta myit n lawm sai. Shani a ten hta gaw yup chyu yup. Shana tup nhtoi hkren pyaw len zup nga ma sai. Buhpun mawn sumli ai maigan lai hkrai ka-up sai. Majan ndai hpe gasat dang na matu gara hku, myit yu ga. Shaning (40) jan sai, majan dang na lam tam ra sai nrai ni?
(3) Makam masham lam hta ginhka masat sai.
(4) Amyu baw sang lam yan hta myit garan shabra sai.
(5) Lamu ga yawng ka-up madu la, dut sha kau sai. Mungdan mat wa sai.
(6) Yehowa masat jaw da ai Mungdan, Yehowa shabyin shaprat da ai Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni, Yehowa Karai Kasang hte rau amyu sha ni majan gasat ra saga ai nrai ni?
Chyum laika (Pru 17:16) " Yehowa a Tingnyang de ladawn ai lata rai nga ai majaw, Yehowa gaw Amelek hpe prat dingsa gasat nga na sai. " Anhte amyu sha ni, tsaw htum ai Yehowa a tingnyang de, chyoi pra ai lata sharawt nna, akyu hpyi yang, padip ahkaw ahkang jaw ai Karai Wa anhte lu nga ga ai hpe dum ga. ( Roma 12:1, 2)
" Dai re ai majaw, hpunau ni e, nanhte a hkumhkrang hpe, hkrung nga ai, chyoi pra ai hte, Karai Kasang kaw sharawng awng ai hkungga matu nawng ya na, Karai Kasang a chyeju hte ngai nanhte hpe shadut shahkat ma de ai, Dai gaw nanhte a myit masin a dawjau ai lam rai nga ai." Dai hta kaga, ndai dinghta ga a myit n hkan dagraw ai sha, Karai Kasang a mai kaja ai, sharawng awng ai hte hkum tsup re ai myit manglam hpe nanhte chye ginhka lu myit ga, myit nnan lu la na hku arawn asam galai nga mu."
Sai bung, Chyurum ai Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni gaw, Yehowa shi nan hpan da ai amyu rai ga ai hpe, dum sumru lu na matu, lawu na lam ni hpe kadun dik ai hku tang madun dat n ngai.
(1) Mungkan Sha-u Ing ai hta na, lawt ai amyu
(2) Sha-u lawt ai dinghku kaw na, kasha Gam, Shan Htoi Gam kaw na shangai shaprat yu hkrat wa ai amyu.
(3) Sha-u lawt ai Dinghta majoi ngu ai (Ararat Bum ) mayan kaw na nga shara ta, bu htawt ai amyu
(4) Sha-u Ing nna, lawt ai shara gaw
" Dinghta Majoi" ngu ai shara re ai lam tsun ai ginlen labau nga mali ai. (Chyum Laika) hta sakse mu lu ga ai. (NN 7:1-24), (Esai 54:9), (Mahte 24:3) (Luka 17:26), (Hebre 11:7) (II Petru 3:5,6) hpaji chye ai ni sawn da ma ai gaw, Mungkan Sha-u Ing ai ladaw gaw (BC 4350) ning hta re ai da.
(5) Sha-u lawt ai Shan Htoi Gam kasha ni shadang sha marai (9) nga ai lam, ndai shadang marai (9) ni gaw (BC-4000) aten hta kadai mung kadai tinang htuk manu dum ai maga de (Kumran) Bu htawt hkawm mat wa sai. Dai marai (9) ni gaw lawu na Shan Htoi Gam a amyu matu ni re ai da.
Gam = Tibet; Naw = Miwa: La =Sam;
Tu = Mungnun ; Tang = Dabang Tang
Yaw = Shapawng Yaw ( Jinghpaw Wunpawng amyu), Hka = Gorahka/ Pyilan, Sharoi = Mongolia ; Yun= Kayin/ Piyawn ( Ndai zawn kumran nna, nga shara kaga ga rai mat wa sai (raitim) Anhte Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni gaw, dai ni du hkra, arau sha, ndaw nhka nbra ai sha, anhte a Mungdan kata hta nga pyaw nga len nga ga ai re.
Anhte shadang Yaw = Shapawng yaw ( Shapawng Yawng amyu sha ni gaw ) ya dai ni Miwa mung ngu ai de (BC 200) daram hta du nga ai shara ( Dinghta Wa Yang Ga) ngu ai de du nga sai re ai da.
Dinghta majoi kaw nna Dinghta Wa Yang Ga de du nga ai hpang (AD 300) daram hta gaw daini du hkra shamu nga, madu nga, up nga, hpareng hparan nga ai Awngdawm Shanglawt ai Jinghpaw Wunpawng Mungdan (Kachin Land) hpe Yehowa Karai Kasang jaw sai. Anhte a (Kachin Land) Jinghpaw Wunpawng mungdan hta daini du hkra shaning (hkying lam lai hkra) kade a npu e mayam tai, kadai maigan ni up sha nna, ahkaw ahkang masat ya ai lam nlawm ai. Tinang nan tinang amyu ni, tinang a mungdan hta awngdawm pyaw nga ai amyu shabyin shaman ai Yehowa Karai Kasang a chyeju ni hpe nang, ngai , anhte malap kau ai rai yang, dingbai dingna, dagam dala hkrum ai amyu, amyu sha ni mung htum mat, Mungdan mungtat shamat kau ai ni n byin u ga. Chyeju shakawn nga ga.
1948 January (4) Britisha a npu kaw na shanglawt lu saga ai. Myen ni hte myen mungdan she, shanglawt lu ai re. Anhte kaga bum nga masha ni shanglawt n lu ga ai. Panglung Ga Shaka hta myit hkrum masat ai lam n jaw kam sai. Shanhte shada da mung myit hkrum ai lam n nga ai. Mung masa lam hta manai makai magyi magaw galaw sai.
Dai ni 2014 ning du sai. Hpyen Du kaba mung up ahkaw ahkang hpe 1962 ning hta kashun la (ဆိုရွယ္လစ္) masa hte matsan dik ai mungdan shatai sai.
Ya aten hta gaw, hpyen jaubu kaba wa gaw Hkawhkam tingnyang ningnan shachyaw ana dung up nga ai aten re ai. Democracy masa rai sai da masu manai ai sha rai nga ai.
Dai majaw " Amyu sha hte Majan" Padang dip lu na lam gaw, " nat bala ningbaw hkanghkyi sharaw, baren nunraw, magwi ahpraw, dusat ni hpe kadawng nawku ai ni hte Anhte kamsham nawku ai Chyahtum Chyalai Yehowa Karai hte n bung ai shai ai hpe mu mada ga, dum ga, shai ga, sadi maja nga ga, Karai Kasang hpe n shut ga, chyeju shakawn kyu hpyi yang teng sha amyu sha ni majan dang na. 
#Dwi_Nhpan_Ja_Ra
2015 CHYURUM SHALAT MAGAZINE.

Read more »

Wednesday, August 16, 2017

Motion by Unelected Members of Parliament (aka) Representative of Occupation Force


1) Burma army remains to be an occupation force in Kachin since it lacks public mandate or representation of Kachin people. Not a single Kachin Officer or Kachin serviceman is in Tatmadaw's Northern Command (excluding drug-running militia forces) should be clear testament that it is an ethnocentric monolithic armed force run by one ethnic and a singular religious group since 1962.
2) There is only one-side to this conflict. Since June 9th, 2011; war only erupted in response to military attacks/provocations by Burma Army. So was in Danai, last month or Kasung, last week.
3) Burma Army which sold Myitsone Mega-Hydropower Dam (size of Singapore) constructed on the Irrawaddy river that is depended by major Burmese cities and communities to a foreign government state-owned entity is truest breach of national sovereignty.
4) Granting National ID to illegal foreign nationals in Mandalay, Kachin, and Northern Shan is a threat to national security.
5) Hpakant is dummy-proof example of Burma Army's belligerence stance on environmental issue. Nearly all of jade mines in Hpakant are operated by the Army's very own UMEHL, army-partnered enterprises, or ran by Army families and their cronies. Few native businessmen who run jade mines are either forced to partner with the army personnels or concede their lucrative mining lots to army surrogates.
6) As promised during founding of this Union, Kachin army has no right to be in Yangon, Mandalay, or Naypyidaw; but we have every right to be in our native land. It's our home and indigenous right.
7) If Tatmadaw deem itself to be representative of all people, strip the top 10 posts, all Burmans/Buddhists, and replace them with major ethnic nationalities and allow each ethnic to take rotational leadership based upon merit.
8)Parliment should pass a bill to force current and former army generals to reveal their domestic and foreign holdings and exchange for amnesty in return of stolen national wealth. The country may witness drastic uptick in GDP.
9) If Burma Army accuses ethnic armed organizations of committing crimes, they should invite ICC or UN investigators, and trial any perpetrator of war crimes from both sides of the conflict. Would they welcome it?
10) If Burma Army is dearly keen on public welfare, security, and properties; they should turn-in all woefully seized or confiscated land and town-down properties to farmers and citizen owners. This phenomenon has left many Burmese homeless.

Read more »

Tuesday, August 15, 2017

Tara Kasa Nangzing La a Prat Labau (Daw I )

Prat Ningnan Kachin Mung Masa Prat Hkrun Lam
Tara Kasa Nangzing La a Prat Labau (Daw Langai)
Ahkaw ahkang jaw ya ai Srm. Maureen Nangzing hpe chyeju dum ai.
Tara kasa Nangzing La gaw 1931 ning March 27 ya shani Manmaw mare e shangai wa sai. Jawngma ten tsang 7 kawn tsang 10 du hkra nambat 1 hkrai lu nna ningtawn ai majaw free tuition hte stipend shata mi lap 15 lu u ai. 
1955ning hta Yangung Dakkasu kaw na BA janmau lu nna tara kasa hpaji janmau BL hpe 1957 hta lu nna Jinghpaw Wunpawng sha ni hta shawng nnan Tara kasa hpaji janmau (BA; BL)lu ai wa re. Dakkasu jawng ma a ten hta Yangung Dakkasu Jawngma Hpung-Yangon University Student Union (RUSU) a ningbaw tai lai wa sai. 1956 ning hta KNC (Kachin National Congress) maga hku Ra Lata Poi shang let Sama Duwa Sinwa Naw (Kunghpan Hpung) hte Shingjawng lai wa sai. Dai aten hta Asak (25) ning sha naw rai u ai. 
1960 ning hta Ningbaw Kaba Maran Brang Seng hte rau Du Mare (Du Kahtawng) hpe Woi de sai. Dai hpang Htunghking Sharawt Hpung a ningbaw mung galaw lai wa sai. 
1960 Auguk shata 22 ya shani Myitkyina mare Hpung shagu na shawa Mun manga (50000) ram hte Bukda nawku htung hpe mungdan a nawku htung (State Religion) shatai ai lam hpe woiawn ninghkap lai wa sai. State religion commission hpung ni jawn lung wa ai Wangleng hpe htu kanawng kau dat masai. 
1962 kawn 1988 du hkra lang hte lang mung masa a majaw htawng rim rawng hkrum, zingri zingrat hkrum a, jit hkyi ntsin hte man myit, hkashin let jamjau jam hkau, nni nhkri hkrum let prat pra sa wa sai. Democracy lai hpe lu na matu simsaq ladat hku woi awn galaw ai majaw MSL hte NWT hpyen gumshem asuya ni zingri zingrat hkrum ai wa re. Jinghpaw Wunpawng sha ni kaw mung masa labau hta shang lawm let htawng kata kaw sha aprat hpe jahtum ai wa mung rai nga ai. 
Dai ni prat nnan Kachin mung masa hkrun lam hta ya aten du hkra tinang hkam la ai mung masa a majaw htawng she rawng hkra re ai mung masa la/num n nga ai daram re. 
Jinghpaw Wunpawng sha ni a lawt lu lam a matu mung masa machyoi ningla (statesman) paw pru wa na hpe myit mada let..,
Daw (2) matut hti la ga.
By 
Palawng Naw Tawng 

Read more »

ျမန္မာစစ္တပ္မွ ကဆုန္႔၊ RC ဘုရားေက်ာင္း ထဲမွ အလွဴပံုး ရိုက္ခြဲ ျပီး အလွဴ ေငြ မ်ား ခိုးယူ


Lachid Kachin 
14,8,2017
ကခ်င္ျပည္နယ္ ၊ နမၼတီး ျမိဳ႔နယ္ ၊ ကဆုန္႔ ေက်းရြာ သို႔ ျမန္မာ စစ္တပ္
(ခမ၇-၃၈၁) တပ္ဖြဲ႔ မ်ား သည္ (၁၁၊၈၊၂၀၁၇) ရက္ေန႔ နံနက္ (၁၀း၀၀)
နာရီအခ်ိန္ခန္႔ တြင္ ေရာက္ရွိလာျပီး ရြာထဲ ရွိေတြ႔ သမ်ွ ၇ြာ သားမ်ားအား
အေၾကာင္းမဲ႔ ေသနတ္ ျဖင္႔ ပစ္ခတ္ တိုက္ခိုက္ ျခင္းေၾကာင္႔ ရြာ သားအခ်ိဳ႔
ထိခိုက္ေသဆံုးျပီး အခ်ိဳ႔ ဒဏ္ရာ ရရွိကာ ကဆုန္႔ ရြာသား (၁,၀၀၀) ေက်ာ္
(ရြာလံုး-က်ြတ္)တို႔ သည္ ျမန္မာ စ္တပ္ ၏ ရန္မွ လြတ္ရန္ အတြက္ နမၼတီး
၊လမ္ဘေရာ႔ယာန္ (Lam Braw Yang) သို႔ အသက္လု က ကိုယ္လႊတ္
ထြက္ေျပးခဲ႔ ရသည္။
ျမန္မာ စစ္တပ္ (ခမရ-၃၈၁) တပ္ဖြဲ႔ မ်ားသည္ ကဆုန္႔ ေက်းရြာ ရွိ RC
ကက္သလစ္ ဘုရားေက်ာင္း ေဆာင္ အထဲတြင္ စခန္းခ် ျပီး ဘုရားေက်ာင္း
အတြင္းရွိ ၊ဘုရားစဥ္ ရွိ အလွဴ ပံုး အား ေတာ႔ ရိုက္ဖ်က္ ကာ ၊ အတြင္းရွိ
အလွဴ ေငြ အားလံုးကို ခိုးယူလိုက္ေၾကာင္းသိရွိရပါသည္။
ထို႔ အျပင္ ျမန္မာ စစ္တပ္(ခမရ-၃၈၁ )တပ္ မ်ား သည္ ၊ မိမိတို႔ ကက္သလစ္
(RC) ဘာသာ၀င္မ်ား အထြုတ္အျမတ္ ထားရာ ဘုရား ဗိတ္မာန္ေတာ္ အတြင္း
ခ်က္ျပဳတ္ စားေသာက္၊ မဖြယ္မရာ အေရက္ေသစာမ်ား ေသာက္စား ကာ
ပြစာက်ဲ ေအာင္ ေမႊေႏွာက္ထားခဲ႔ ၾကသည္ ကို ေဒသခံ မ်ားက ဓါတ္ပံု အေထာက္
အထားမ်ားႏွင္႔ တကြ ေပးပို႔ လာ ၾကပါသည္။
ဘုရားေက်ာင္း အတြင္း မွ (၇၅-မမ) လက္နက္ၾကီးမ်ားပစ္ခတ္ ထားသည္႔
က်ည္ဆံ ခြံ မ်ားလည္း ျပန္႔ က်ဲ လ်ွက္ ရွိသည္ ကို ေတြ႔ရပါသည္။
(၄င္း ျမန္မာ တပ္(၁၂.၈.၂၀၁၇) ရက္ေန႔ တြင္ ေကအိုင္ေအ တပ္ရင္း (၁၁) မွ
လာေရာက္ ရွင္းလင္း ကာ ကဆုန္႔ ေက်းရြာမွ တိုက္ထုတ္ လိုက္ ျပီျဖစ္ေၾကာင္း
သိရွိရပါသည္.)
Kasung,mare na RC nawku jawng kata na A Lu, sadek hpe myen
hpyen ni a dup hpaw di A Lu, gumhpraw hpe la kau.
Photo-TNK

Read more »

ရခိုင္ျပည္နယ္အား ျကည့္ျမင္ျခင္း အပိုင္း ၁

#eaos_mms75
15/8/2017
Mg Mg Soe


ရခိုင္ျပည္သည္ ျမန္မာျပည္အေနာက္ဖက္ျခမ္း ကမ္းရိုးတန္းေဒသ
ျဖစ္သည္။ ေျမာက္မွေတာင္သုိ့ သြယ္တန္းေနသည့္ ျမင့္မားေသာ ရခိုင္ရိုးမ ေတာင္တန္းက ျပည္မႏွင့္ရခိုင္အျကားတားဆီးထားသည္။ရခိုင္ျပည္နယ္
ေတာင္ဖက္ျခမ္း၌ ကမ္းရိုးတန္းသည္ က် ဥ္းေျမာင္းေသးသြယ္ေသာ္လည္း
ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ဖက္ျခမ္း နတ္ျမစ္ မယူျမစ္ ကုလားတန္ျမစ္ ေလးျမိဳ့
ျမစ္ဝွမ္းတိ့ုကား က်ယ္ျပန့္သည့္ ေျမဆီေျမႏွစ္ျပည့္ဝသည့္လြင္ျပင္ျဖစ္သည္။
ထိ့ုေျကာင့္လည္း ရခိုင္တိ့ု၏ႏွစ္ေထာင္ခ်ီ သည့္သမိုင္းတြင္ ကုလားတန္
ျမစ္ဝွမ္း ေလးျမိဳ့ ျမစ္ဝွမ္းတိ့ုတြင္ ဓညဝတီ ေဝသာလီ ေလးျမိဳ့ ေျမာက္ဦးဟူ
သည့္ ရခိုင္ျမိဳ့ ျပပေဒသရာဇ္နိုင္ငံမ်ား တည္ေထာင္နိုင္ခ့ဲျကျပီး စည္ပင္ဖြံ့ျဖိဳ း
ခ့ဲျကသည္။ ေစာစီးစြာကပင္ ဗုဒၶဘာသာထြန္းကားခ့ဲသည္။ သုိ့ေသာ္ ပေဒသ
ရာဇ္တိ့ု၏အားျပိဳ င္မွဳ တြင္ ၁၇၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ေျမာက္ဦးထီးနန္းဆံုးရွံဳ းခ့ဲျပီး
အင္းဝဘုရင္လက္ေအာက္သုိ့က်ေရာက္ခ့ဲ့သည္။ ထိ့ုေနာက္ ၁၈၂၅ ခုႏွစ္တြင္
အဂၤလိပ္တိ့ုလက္ေအာက္သုိ့ က် ေရာက္ခ့ဲျပန္သည္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာ
ျပည္၏အစိတ္အပိုင္းအျဖစ္ အဂၤလိပ္ေအာက္မွ လြတ္လပ္ေရးရခ့ဲသည္။
အနီးေခတ္သမိုင္းတြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ႏွင့္ ရခိုင္သားတိ့ုသည္ ျပသနာမ်ား
စြာကို ရင္ဆိုင္ရုန္းကန္ေနခ့ဲရသက့ဲသုိ့ ယေန့တိုင္လည္း ရုန္းကန္ရင္ဆိုင္ေန
ရဆဲျဖစ္သည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္အေနႏွင့္ ယေန့ကာလတြင္ ရင္ဆိုင္ေနရသည့္
ျပသနာ ၃ ရပ္ရွိသည္ဟုဆိုရပါမည္။ ၎တိ့ုမွာ
၁။ ရခိုင္ျပည္နယ္ နိုင္ငံေရးျပသနာ
၂။ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ နိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳ ပ္ႏွံမွဳ ျပသနာ
၃။ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ဘဂၤါလီျပသနာ တိ့ုျဖစ္သည္။
အထက္ပါျပသနာ ၃ ရပ္သည္ ရခိုင္ျပည္နယ္ ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ ျပသ
နာ ၃ ရပ္ျဖစ္သည္။ ရခိုင္သားတိ့ုရင္ဆိုင္ေနရသည့္ ျပသနာ ၃ ရပ္ျဖစ္သည္။
ထိ့ုအတူ ရခိုင္ျပည္နယ္အေရးႏွင့္ပတ္သက္ေနသူမ်ား ရခိုင္ျပည္နယ္ျပသနာ
ကို ေျဖရွင္းရန္တာဝန္ရွိသူမ်ား မ်က္ေမွာက္ျပဳ ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ ျပသနာ ၃ ရပ္လည္းျဖစ္ေပသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ နိုင္ငံေရးျပသနာ
ရခိုင္ျပည္နယ္ နိုင္ငံေရးျပသနာတြင္ ႏွစ္ပိုင္းရွိသည္။ ပထမပိုင္းက
ရခိုင္တိ့ု၏ ကိုယ္ပိုင္လကၡဏာႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္အပိုင္းျဖစ္သည္။ ဒုတိယ ပိုင္းမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ လူမွဳ စီးပြါးႏွင့္ပတ္သက္ေသာအပိုင္းျဖစ္သည္။
ရခိုင္တိ့ု၏ ကိုယ္ပိုင္လကၡဏာႏွင့္ပတ္သက္သည့္အပိုင္းသည္ ရခိုင္
အမ် ဳိ းသားစိတ္ကို ေဖၚျပသည္။ ႏွစ္ေထာင္ခ်ီ ၍ ျမိဳ့ ျပနိုင္ငံကို ထူေထာင္နိုင္
ခ့ဲ့သည့္ အေျခခံေပၚ ကိုယ့္ထီးကိုယ့္နန္း ကိုယ္ျကငွန္းႏွင့္ ေနခ့ဲသည္ဆိုသည့္
အေျခခံေပၚတြင္ အင္းဝဘုရင္၏ သိမ္းပိုက္မွဳ ကို လက္နက္ကိုင္ ဆန့္က်င္ခ့ဲ
ျကသည္။ အဂၤလိပ္ ဂ် ပန္တိ့ုအားလည္း နည္းမ် ဳိးစုံျဖင့္ ဆန့္က် င္တိုက္ပြဲဝင္
ခ့ဲျကသည္။ အဆိုပါ မ် ဳိ းခ်စ္စိတ္ဆိုသည့္အေျခခံေပၚတြင္ ရခိုင္သမတနိုင္ငံ ထူေထာင္ေရးဆိုသည္ကို ဂ် ပန္ေခတ္ကထဲက စတင္ ေျကြးေျကာ္ခ့ဲျကဘူး သည္။
လြတ္လပ္ေရးေခတ္ဦးကာလက ျပည္မႏွင့္ပူးေပါင္းေသာ ဖဆပလ အမတ္မ်ားသည္ ၁၉၄၇ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အနိုင္ရခ့ဲေသာ္လည္း ၁၉၅၁ ခုႏွစ္
ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ရခိုင္လူထုျကားျသဇာရွိေသာ ရခိုင္အမတ္မ်ား အနိုင္ရခ့ဲ
သည္။ ထိ့ုေနာက္ ထိုအမတ္မ်ားစုေပါင္းျပီး ရခိုင္တိုင္းရင္းသားညီညြတ္ေရး
အဖြဲ့ခ် ဳပ္ပါတီ ( ရတည ) ကိုဖြဲ့စည္း၍ ပါလီမန္တြင္ ရခိုင္အား အမ် ဳိ းသား
ျပည္နယ္တရပ္ သတ္မွတ္ေရးအတြက္ ပါလီမန္အတြင္း လုံးပမ္းခ့ဲျကသည္။
ထိုစဥ္က ရခိုင္အား ျပည္မအုပ္ခ် ဳပ္ေရးႏွင့္တြဲ၍ တိုင္းအဆင့္သတ္မွတ္ထား
သည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ရရွိေရးအတြက္ ရတည ရခိုင္အမတ္မ်ားသည္ ဖဆပလ အကြဲတြင္ သန့္ရွင္းႏွင့္ ပူးေပါင္းခ့ဲျကသည္။
သုိ့ေသာ္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ဗိုလ္ေနဝင္းအာဏာသိမ္းျပီးေနာက္ ရခိုင္တိ့ု၏
ဥပေဒတြင္းလွဳ ပ္ရွားမွဳ ရပ္တန့္သြားခ့ဲသည္။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒထြက္
ရွိလာေသာအခါ ရခိုင္အား တိုင္းမွ ျပည္နယ္အဆင့္ေျပာင္းလဲသတ္မွတ္ခ့ဲ
သည္။ ၁၉၈၈ အေရးေတာ္ပုံအျပီး ၁၉၉၀ ပါတီစုံ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ALD ပါတီသည္ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ အနိင္ရခ့ဲသည္။ လႊတ္ေတာ္ေခၚယူေပးျခင္း
မခံခ့ဲရ။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ RNDP ပါတီ ၊၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္
RNDP ႏွင့္ ALD တိ့ုေပါင္းထားသည့္ ANP ပါတီတိ့ု ေနရာအမ်ားစုတြင္ အနိုင္
ရခ့ဲသည္။
လြတ္လပ္ေရးျပီးေနာက္ က်င္းပသည့္ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲတိုင္းတြင္
ရခိုင္ျပည္နယ္ေနရာအမ်ားစုတြင္ ရခိုင္အမ် ဳိ းသားပါတီမ်ားသာ အနိုင္ရျက
သည္။ ျပည္မမွ အာဏာရပါတီေရာ အတိုက္အခံပါတီပါ တိုးမေပါက္ခ့ဲေပ။ ဤသည္မွာ ရခိုင္လူမ် ဳိ းတိ့ု၏ အမ် ဳိ းသားကိုယ္ပိုင္လကၡဏာေစ့ေဆာ္မွဳ ေျကာင့္လည္းျဖစ္သက့ဲသုိ့ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္းသုိ့ ျပည္မမွအေျခခ် လာေရာက္ေနထိုင္သူ မရွိသေလာက္နည္းပါးသည္ကိုလည္း ျပသည္။
ဤသုိ့ဥပေဒတြင္း နိုင္ငံေရးလွဳ ပ္ရွားမွဳ ရွိသက့ဲသုိ့ မိမိနိုင္ငံေရး ရည္မွန္း
ခ်က္အတြက္ အစိုးရအား လက္နက္ကိုင္တိုက္ခိုက္မွဳ မ်ားသည္ ၁၉၄၇ မွစတင္
ခ့ဲသည္။ ရခိုင္လက္နက္ကိုင္တိုက္ခိုက္မွဳ ကို မ် ဳိ းဆက္ ၃ ဆက္ခြဲျခားေတြ့ရွိရ
သည္။ ပထမမ် ဳိ းဆက္မွာ ၁၉၄၈ မွစတင္ေသာ အဖြဲ့မ်ားျဖစ္သည္။ ၎အဖြဲ့
မ်ားမွာ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴ နစ္ပါတီ ရခိုင္ျပည္နယ္၊ ရခိုင္ျပည္ကြန္ျမဴ နစ္ပါတီ
(မူလ အလံနီ ) ၊ ျပည္သူလြတ္ေျမာက္ေရးပါတီ၊ ရလတ ေခၚ ရခိုင္အမ် ဳိ းသား
လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ဦး၊ ရခိုင္ျပည္အမ် ဳိ းသားလြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ့ခ် ဳပ္
(ရမလဖ) ၊ ရခိုင္ျပည္အမ် ဳိ းသားညီညြတ္ေရးအဖြဲ့ ( ရမညဖ) စသည့္ လက္ နက္ကိုင္အဖြဲ့မ်ားျဖစ္သည္။ ထိုအဖြဲ့အားလုံးလုံးလိုလိုတြင္ အေစာပိုင္းကာလ
က လက္ဝဲအယူအဆလႊမ္းမိုးသည္။ ၁၉၆၀ ေနာက္ပိုင္းတြင္မွ အမ် ဳိ းသား
ေရးအလံစတင္ေတြ့ရသည္။ ထိုအဖြဲ့မ်ားသည္ အေစာပိုင္းကာလမ်ားတြင္ အင္
အားေကာင္းခ့ဲေသာ္လည္း ၁၉၈၀ ခန့္တြင္ အင္အားေလ်ာ့က် ျပီး ဘဂၤလား
အိႏၵိယ နယ္စပ္သုိ့ ေရာက္သြားခ့ဲသည္။ ၁၉၉၀ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အဆိုပါ ရခိုင္
လက္နက္ကိုင္ ပထမမ် ဳိ းဆက္အဖြဲ့မ်ား မေတြ့ရေတာ့ေပ။
ရခိုင္လက္နက္ကိုင္ ဒုတိယမ် ဳိ းဆက္မွာ ALP/ALA ရခိုင္လြတ္ေျမာက္
ေရးပါတီ/ရခိုင္လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္ ႏွင့္ AIO/AIA ရခိုင္ျပည္လြတ္
လပ္ေရးအဖြဲ့/ ရခိုင္လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ တိ့ုျဖစ္ျပီး ၁၉၆၈ ဝန္းက်င္တြင္
အျပိဳ င္းအရိုင္းေပၚလာခ့ဲသည္။ အမ် ဳိ းသားေရးအလံလႊင္ထူ စြဲကိုင္ျကသည္။ လက္ရွိတြင္ ထိုဒုတိယမ် ဳိ းဆက္မွ ALP/ALA မွာ အင္အားမျကိီးထြားေသာ္ လည္း ယခုတိုင္ရပ္တည္ေနနိုင္ေသးသည္။ ယခုအခါ အစိုးရႏွင့္ NCA လက္ မွတ္ထိုးထားျပီး အစိုးရ၏ျငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ပါဝင္လ်က္ရွိသည္။
ရခိုင္လက္နက္ကိုင္ တတိယမ် ဳိ းဆက္မွာ ၁၉၈၈ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေပၚ
ေပါက္လာသည္။ ၎တိ့ုမွာ ANC/AA ရခိုင္အမ် ဳိ းသားေကာင္စီ/ရကၡိဳင့္တပ္
မေတာ္ႏွင့္ ULA/AA ရခိုင္အမ် ဳိ းသားအဖြဲ့ခ် ဳပ္ / ရကၡိဳင့္တပ္မေတာ္ တိ့ုျဖစ္
သည္။ ႏွစ္ဖြဲ့လုံး အမ် ဳိ းသားေရးအလံစြဲကိုင္ထားျကသည္။ ANC/AA မွာ
အင္အားျကီးထြားမလာဘဲ ရပ္တည္နိုင္သည့္အဆင့္တြင္ရွိသည္။ ULA/AA
ကေတာ့ အင္အားေထာင္အခ် ဳိ့ထိ ျကီးထြားလာျပီး ရခိုင္လူထုျကားတြင္ ေရ
ပမ္းအစားဆံုးျဖစ္သည္။ ႏွစ္ဖြဲလုံး NCA လက္မွတ္ထိုးျခင္းမရွိေသးဘဲေဆြး
ေႏြးဆဲသာရွိပါေသးသည္။
၂၀၁၄ ခုႏွစ္ျပည္နယ္အစိုးရကထုတ္ျပန္သည့္ ကိန္းဂဏန္းမ်ားအရ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ စပါးစိုက္ဧက ၁၁၁၁၈၃၅ ဧက ရွိျပီး အျခားသီးႏွံစိုက္
လယ္ေျမ ၁၂၃၈၅ ဧကရွိသည္။ ဝမ္းစားဖူလုံမွဳ ၁၄၉.၇၈% ျဖစ္သည္။ ဆန္
စပါးထြက္ရွိမွဳ ၏ ၃ ပုံ ၁ ပုံ ပိုလ်ံ သည္။ မိုင္ ၃၆၀ ရွည္လ်ားေသာကမ္းရိုးတန္း
ႏွင့္ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားစြာတြင္ ေရလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္၍ရသည္။ ဆားလုပ္ငန္း လုပ္
ကိုင္၍ရသည္။ ပုဇြန္ေမြးျမဴ ဧရိယာ ၁၀၀၈၉၅ ဧကရွိသည္ဟုဆိုသည္။ သစ္
ဝါးထုတ္လုပ္ျခင္းအတြက္ ျကိဳ းဝိုင္းသစ္ေတာ ၈၁၇ စတုရန္းမိုင္ ျကိဳ းျပင္
ကာကြယ္ေတာ ၁၈၀၇ စတုရန္းမိုင္ရွွိသည္။ သာယာလွပေသာ ပင္လယ္ကမ္း
ေျခႏွင့္ အပမ္းေျဖလုပ္ကိုင္နိုင္ေနမ်ားရွိသည္။ အျခားျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း
အမ်ားစုတြင္မရွိသည့္ ေရွ့ေဟာင္းယဥ္ေက် းမွဳ ျမိဳ့ ေတာ္တခုရွိသည္။
သုိ့ေသာ္ ဤသုိ့ေသာေရခံေျမခံေကာင္းသည့္ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ လက္ရွိ အေျခအေနမွာ မစၥတာကိုဖီအာနန္၏ ရခိုင္ျပည္နယ္ဆိုင္ရာအျကံေပးေကာ္ မရွင္၏ ၂၀၁၇ မတ္လတြင္ ထုတ္ျပန္သည့္ ျကားျဖတ္အစီရင္ခံစာအရ ျမန္
မာနိုင္ငံ၏ ဒုတိယအဆင္းရဲဆံုးျပည္နယ္ျဖစ္ေနသည္။ စီးပြါးေရးကဏၰတြင္
အလုပ္သမားအမ်ားစုအတြက္ အသက္ေမြးဝမ္းေျကာင္းမွဳမ်ားျပဳ လုပ္နိုင္ရန္ လုံေလာက္သည့္အခြင့္အလမ္းမ်ား ဖန္တီးေပးနိုင္ျခင္းမရွိဟုဆိုပါသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္မွ အလုပ္လုပ္နိုင္သည့္အရြယ္ ၅ သိန္းခန့္သည္ ထိုင္း မေလး ရွား တရုတ္ျပည္ႏွင့္ ဖါးကန့္ေဒသတိ့ုတြင္ သြားေရာက္အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနျက
ပါသည္။
ကိုဖီအာနန္ ေကာ္မရွင္၏ျကားျဖတ္အစီရင္ခံစာအရ ျပည္နယ္အတြင္း
အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ျဖစ္သည့္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳ အားနည္းသည္။
ပညာေရးကဏၰတြင္လည္း တျပည္လုံးတြင္ ပ်မ္းမ်ွလုပ္ေဆာင္နိုင္မွဳ ၏
ေအာက္တြင္ရွိေနသည္။ မူလတန္းအဆင့္ျပီးသည္အထိ စာသင္ျကားနိုင္
သည့္ ေက်ာင္းသား ရာခိုင္ႏွံဳ းအလြန္နိမ့္က်ေနသည္ဟုဆိုပါသည္။ ထိ့ုျပင္
ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ျမိဳ့ နယ္ ၁၁ ျမိဳ့ နယ္ ျမိဳ့ နယ္ခြဲ ၂ ခုတိုတြင္ မဟာဓါတ္အား
လိုင္းမွ လ်ပ္စစ္စတင္သုံးစြဲနိုင္သည္မွ ၂ ႏွစ္မ်ွ သာရွိေသးသည္။ ျမိဳ့ နယ္ ၆ ျမိဳ့
နယ္ႏွင့္ ျမိဳ့ နယ္ခြဲ ၁ ခုတိ့ုတြင္ မဟာဓါတ္အားလိုင္းမေရာက္ေသးေပ။ ေရာက္
သည့္ျမိဳ့နယ္မ်ားတြင္လည္း ေက် းရြာအမ်ားစု မေရာက္နိုင္ေသး။
ဤသုိ့ေသာအေျခအေနတြင္ ရခိုင္လူထုျကားတြင္ နိုင္ငံေရးအရ မေျက လည္မွဳ မ်ားရွိေနသည္မွာ မထူးဆန္းေပ။ ANP အေနႏွင့္ ရခိုင္လူထုေရြးခ်ယ္
မွဳ အရ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္တြင္ အမ်ားစုျဖစ္ေသာ္လည္း လက္ရွိအေျခခံဥပ
ေဒအရ ျပည္နယ္အစိုးရဖြဲ့ခြင့္မရွိ။ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္တြင္ အမ်ားစုျဖစ္ေန
ေသာ္လည္း ရခိုင္လူထုအက် ဳိ းရွိမည့္ဥပေဒမ်ားခ်မွတ္နိုင္ရန္ အကန့္အသတ္ရွိ သည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္အစိုးရ၏ ဘတ္ဂ်က္ဆိုသည္မွာလည္း ျပည္ေထာင္စု
အစိုးရဘတ္ဂ် က္၏ ၀.၇% (2016/17) သာရွိသည္။ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရ
ဝန္ျကီးဌာနမ်ားက ရခိုင္ျပည္နယ္အတြက္ သုံးစြဲသည့္ ဘတ္ဂ်က္မ်ားကိုလည္း
ရွင္းလင္းစြာ မသိရသည့္ျပင္ ရခိုင္လူထုကိုယ္စားျပဳ သူမ်ား စီမံခန့္ခြဲမွဳ မရဟု
ျကည့္ျမင္ျကသည္။ ထို့ျပင္ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္အမ်ားစုအနိုင္ရခ့ဲသည့္ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ အမ် ဳိ းသားလႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားမွလည္း ျပည္ေထာင္
စုအဆင့္တြင္ ၂% မွ ၄% မ်ွသာ ရွိရာ မည္သည့္ထိေရာက္သည့္ အဆိုဆံုးျဖတ္
ခ်က္မ်ားကို ျပည္ေထာင္စုအဆင့္တြင္ ထိေရာက္စြာတင္ျပဆံုးျဖတ္နိုင္စြမ္းမရွိ ဟု ရွဳ ျမင္ျကသည္။
ထိုသုိ့ေသာအေျခအေနတြင္ ရခိုင္လူထုျကားတြင္ ဥပေဒတြင္းေဆာင္ရြက္
မွဳ မ်ားက ရခိုင္လူထုအက် ဳိ းအတြက္ေဆာင္ရြက္နိုင္မွဳ နည္းသည္ဟုရွဳ ျမင္ျက
သည္။ အမ် ဳိ းသားလကၡဏာအရ ANP ပါတီကို မဲေပးျကေသာ္လည္း ရခိုင္
အက် ဳိ းစီးပြါးအတြက္ လက္နက္ကိုင္တိုက္မွ ရမည္ဆိုသည့္အျမင္သည္ ရခိုင္
လူထုအျကား အထူးသျဖင့္ ရခိုင္လူငယ္မ်ားျကားျဖစ္ေပၚလာေပရာ ULA/AA လည္းအင္အားျကီးထြားလာသည္။ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡသံသရာသည္ လည္း အဆံုးမသတ္နိုင္ဘဲရွိေနသည္။
အဓိကျပသနာမွာ ဖက္ဒရယ္မူမ်ားႏွင့္အညီ ျပည္နယ္ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စု
အစိုးရျကား အာဏာခြဲေဝမွဳ လုပ္ပိုင္ခြင့္ခြဲေဝမွဳ မ်ားကို နိုင္ငံေရးအရေျဖရွင္း
ေပးမွသာ လက္ရွိရခိုင္ျပည္နိုင္ငံေရးအျကပ္အတည္းကို ေျဖရွင္းနိုင္ေပလိမ့္
မည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ နိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳ ပ္ႏွံမွဳ ျပသနာ
လက္ရွိတြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္းရွိ နိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳ ပ္ႏွံမွဳ မွာ ၁၀
ဘီလ်ံေက်ာ္ရွိသည္ဟုဆိုသည္။ အမ်ားစု ရခိုင္ကမ္းလြန္၌ ေရနံႏွင့္သဘာဝ
ဓါတ္ေငြ့တူးေဖၚမွဳတြင္ျမွဳ ပ္ႏွံထားျကသည္။ လက္ရွိတြင္ ေရႊသဘာဝဓါတ္ေငြ့
ထုတ္လုပ္မွဳ စတင္နိုင္ျပီး ေက်ာက္ျဖဴ ျမိဳ ့အနီးတြင္ Offshore Gas Terminal
ေဆာက္လုပ္၍ ၂၀၁၃ ေအာက္တိုဘာ ၂၁ ရက္တြင္ စတင္ပိ့ုလႊတ္နိုင္ခ့ဲသည္။ ထိ့ုျပင္ အေရွ့အလယ္ပိုင္းမွသယ္ေဆာင္လာသည့္ တရုတ္တိ့ု၏ေရနံမ်ားကို ပိုက္လိုင္းျဖင့္ ျမန္မာျပည္ျဖတ္သန္းပိ့ုေဆာင္ရန္ ခြင့္ျပဳ ခ့ဲျပီးေရနံပိုက္လိုင္း တည္ေဆာက္ခြင့္ မေဒးက်ြန္းတြင္ ေရနံတင္သေဘၤာဆိပ္ကမ္းေဆာက္လုပ္ခြင့္ ေရနံသုိေလွာင္ကန္ႏွင့္ ေရနံတြန္းပိ့ုစခန္းမ်ား ေဆာက္လုပ္ခြင့္ ျမန္မာေရ ေျကာင္းအသုံးျပဳ ခြင့္တိ့ုေပးအပ္ခ့ဲသည္။ ထိ့ုျပင္ တရုတ္အစိုးရပိုင္ China International Trust Invesment Corporation CITIC သည္ ေက်ာက္ျဖဴ
တြင္ အထူးစီးပြါးေရးဇံု ျပဳလုပ္ခြင့္ရရွိထားျပီး အထူးစီးပြါးေရးဇံုႏွင့္ဆက္စပ္
ျပီး ပင္လယ္ကူး ကုန္တင္ကုန္ခ် ဆိပ္ကမ္းတခုေဆာက္လုပ္ရန္ ေဆြးေႏြး
ေနဆဲျဖစ္သည္။
ဤသုိ့ေသာအေျခအေနတြင္ ရခိုင္ေဒသခံမ်ား လယ္ေျမမ်ားစြာ ေလ်ာ္
ေျကးေပးသိမ္းယူခံရသည္။ ေရနံတင္သေဘၤာျကီးမ်ားဝင္ထြက္မွဳ ေျကာင့္
ေဒသခံတိ့ု၏ ေရလုပ္ငန္းမ်ားထိခိုက္သည္။ ေဒသခံတိ့ု၏ မိရိုးဖလာ အသက္
ေမြးဝမ္းေျကာင္းတိ့ု ေျပာင္းလဲရမည့္အေျခသုိ့ဆိုက္ျပီး အခက္အခဲရွိကုန္ျက
သည္။ထိ့ုျပင္ အထူးစီးပြါးဇံုတြင္ ေဆာက္လုပ္မည့္ စက္ရံုမ်ားမွ ေဘးထြက္ဆိုး က် ဳိ းမ်ားရွိလာပါက ေဒသခံတိ့ုအား သက္ေရာက္မည္ျဖစ္သည္။ ဤတြင္ ရခိုင္လူထုျကားတြင္ ေမးခြန္းေပၚလာသည္မွာ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္လာေရာက္ ရင္းႏွီးျမွဳ ပ္ႏွံမွဳ မ်ားမွ ရခိုင္တိ့ုအတြက္ မည္သည့္အက် ဳိ းေက် းဇူးခံစားရပါ သနည္း ဆိုျခင္းျဖစ္သည္။
ေလာေလာဆယ္တြင္ ၂၀၁၄ အကုန္ ၂၀၁၅ တြင္ ၂၃၀KV ဓါတ္အား
ခြဲရံု ၄ ရံုႏွင့္ မဟာဓါတ္အားလိုင္း ရခိုင္ျပည္နယ္သုိ့ေရာက္လာျခင္းသည္
နိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳ ပ္ႏွံမွဳ ၏ အက် ဳိ းအျမတ္တစိတ္တပိုင္း ရယူခံစားျခင္း
ျဖစ္သည္ဟုဆိုနိုင္သည္။ သုိ့ေသာ္အဓိကျပသနာမွာ နိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳ ပ္ႏွံ
မ်ား ရခိုင္ျပည္နယ္သုိ့ ဝင္ေရာက္လာ၍ ရသည့္အက် ဳိ းအျမတ္မွ ရခိုင္ျပည္
နယ္အတြက္ ေဒသခံမ်ားအတြက္ မည္ေရြ့မည္မ်ွ အက် ဳိ းခံစားခြင့္ရွိသည္ဆို
သည့္ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္မရွိ ပြင့္လင္းျမင္သာသည့္ အက် ဳိ းအျမတ္မည္မ်ွ
ရျပီး မည္သုိ့ခြဲေဝသုံးစြဲသည္တို့မရွိလ်င္ ထိုရင္းႏွီးျမွဳ ပ္ႏွံမ်ားမွ ရခိုင္ျပည္နယ္
အတြက္ မည္မ်ွ အက် ဳိ းခံစားခြင့္ရသနည္း ေမးခြန္းကား ဆက္ရွိေနေပဦး မည္။ မေျကလည္မွဳ မ်ား အျကိတ္အခဲမ်ားဆက္၍ ရွိေနေပဦးမည္။
ဤ ျပသနာသည္ နိုင္ငံေရးျပသနာႏွင့္ ဆက္၍ေနသက့ဲသုိ့ နိင္ငံေရး
အရ မေျကလည္မွဳ မ်ားကို ထပ္မံအားျဖည့္ေပးသက့ဲသုိ့ရွိေနသည္။ ျပသနာ
ေျဖရွင္းရန္မွာ အဓိက နိုင္ငံေရးျပသနာေျဖရွင္းရန္ျဖစ္သည္။ ဖက္ဒရယ္
မူမ်ားႏွင့္အညီ ျပည္နယ္ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုတိ့ုျကား အာဏာႏွင့္လုပ္ပိုင္ခြင့္
ခြဲေဝသုံးစြဲခြင့္တိ့ုအတြက္ အားလုံးလက္ခံႏိုင္သည့္ ဥပေဒမ်ားေရးဆြဲျပဌာန္း
မွသာ ေက်ာ္လႊားနိုင္ေပလိမ့္မည္။
ဆက္လက္ေဖၚျပပါမည္
ေမာင္ေမာင္စိုး
ရီေနးဆင့္ မဂၢဇင္း ဇူလိုင္-ျသဂုတ္ ၂၀၁၇ တြင္
ပါရွိေသာ ေဆာင္းပါး
LikeShow more reactions
Comment

Read more »