Daw-(4).
N-dai ten hta Myen ni gaw- Hpyen Dap, Dap Dung (500) jan nga nga malu ai. Hka-rang Dap a Ningtau hku nna, Dap Dung (11) kaw n-na (101) du hkra,SKHK -(1) kaw nna (21) du hkra yawng Dap (30) jan rai nga ai.
Dap Dung (66) hte (77) hta lai nna, ngam nga ai Dap Dung ni yawng hkra hpe Mungchying sha ni a Mungdaw shara shagu de garan nna shara la tawn da shangun nga ma ai.Dai Dap ni hpe kahtap nna galai na,jat bang na Myen Hpyen La kaga n-nga masai. (01May,2013 Shan Harald Agency For News)-
Shanglawt KIA hta lai nna- kaga Lak Nak hpai ai yawng hkra daram hpe shanhte Myen ni hte Gap jahkring tawn tim,n-dai zawn shara la taw nga ai lam gaw- Gap jahkring ai Hpung ni hpe N-tsa kaw na Ga lu shaga na/Lu ka-up na matu rai nga ai. Lam mi hku tsun ga nga yang- Gap jahkring ai lam gaw “Hkrit ai” lachyum,Lak Nak Jahkrat kau ai lachyum hte mung bung nga ai.Tinang ra ai ahkaw ahkang hpyi la lu nna Gap jahkring ai lam hte gaw-kaga ga rai nga ai. UWSA ni chyawm gaw- shanhte Ra ai hpyi la nna Gap jahkring tawn ai raitim,Ya Myen ni bai shgyeng hkrum masai re.KIO/A hte Simsa lam Bawng ban taw ai zawn rai nna UWSA ni hpe bai gayin gasat na masa rai nga ai.
Teng sha nga yang- UNFC ni gaw- Jet aiSimsa lam mahkoi lu na kun?... nga nna Gap jahkring ai lam sha rai nga malu ai. KIO/A hte Myen ni gasat nna,Myen ni Hpyen pu Ba mat jang she shang gasat la na ngu ai Myit Saku(Idea) ni mung Gap jahkring UNFC ni kaw mai nga lu nga ai. Hpa majaw i? nga yang- Shanhte kaw Shanglawt ni zawn Laknak galaw ai Jak Rung, Jak Rai n-hkum tsup ai majaw, Machyu Pala hpe tsawm daw naw shaw yu chyai chyai rai taw ai madang mung naw rai nga malu ai.
Raitim Myen ni gaw kaga UNFC Hpung ni hte Gap jahkring tawn ai hpe ahkaw ahkang la nna, Hpyen n-gun jat tik tik rai taw nga ma ai. Hpyen N-gun jat ai mi nga tim,ya nga ai Myen Hpyen la ni Namhpun tai ma jang, shanhte kaw bai kahtap bang na Hpyen La gase mat sai re. Dai majaw kaga wa mi Special hkrit chyai taw nga na lam nnga ai. Myen ni a “Myit htum a Jum ju” galaw taw ai Last Step ni sha rai nga malu ai.
Lam mi hku bai myit yu ga nga yang- Gap Jahkring UNFC ni hpe grai yu ka-un na zawn gaw re ai. Hpa majaw i? nga yang- Shanglawt Myutsaw Share Shagan ni Myen hte agying agang shakrip Anut hkat taw nga ai shaloi, kaga Gap Jahkring UNFC hpung ni gaw- Lagaw Tingse dum ai ni gaw Dum,Lahpyaw hpyaw ai ni gaw Hpyaw taw. Grau nna -Thuya Shwe Mann, ASSK ni hte Kayi KNU ni gaw-Wa (35) yawng dawng hkra mani Ahawt nna Dungying ka manawt taw ai hpe kachyi mi pyi yu n-lu ai. Gap jahkring Masu nna Myen the Bawkhte mat ai lachyumrai nga ai. Myen bai Roi katut jang Jinghpaw kaw bai kap na ni rai nga ma ai. Sadi let ganawn ra na ga ai.
Ya anhte Myen hpe Awng Padang dip taw jang she,Gaya n-su rai Myitkyina Zuphpawng kaw Lekmat bai hkan Htu lawm masu. Shabyi Kahpret ,Maidang shachyut htawng ya na zawn re Woi Hkyi ni she re. Moi…. 1993-ning hta,Shanglawt ni (Nyaung Nabin Nyila khan) sa lawm yang-Myen maga lawm mat sai nga- Shaloi na Rawt Malan Allience Ningbaw KNU ni anhte Jinghpaw ni hpe “Tatpaung Tsu” kaw na shapraw kau ai ni re.
Shaloi ten anhte (Nyawng Nabin) kaw sa lawm ai mung grai jaw mat sai. Hpa majaw i? nga yang- Shanhte Myen ni tsun ai kaw anhte Jinghpaw ni mung- hkan pa ra nang lawm Masu yu saga ai ngu ai Sakse langai mi lu sai hku re. Nanhte Maka n-kap ai majaw anhte Ahpre kau ai re ngu mai tsun sai re. Shaloi ten “Tat Paung Tsu” a Ningbaw lu tai nna Gawngba taw ai KNU hte Bo Mya ni gaw “Rawt Malan Hpung” ni hpe n-lu woi awn ai hta n-ga, “Manepalaw” hpe mung tat kau nna Thai Lamu Ga Jarit de---- she tat rai, Rawt hprawng htingnut ra mat manu ai. Dai ni du,Thai Mung Jarit e Kayin Hpyen Yen Tsin Yam ni Sen kahtap nna naw nga jawng taw nga ma ai. Hpang jahtum KNU ni gaw- ahkaw ahkang ngu na Myi tsi di na pyi n-lu hpyi la ai- Myen hte Gap Jahkring ra mat manu ai. Jinghpaw n-lawm yang- Bungli n-byin ai lam Kayin hte Rawt Malan Hpung ni chye mat masai re.
Moi kalang mi….. Wun Gyi Chuk U Nu a Prat hta mung…..Insein kaw na KNDO (shn)KNU Kayin ni bai htingnut mat wa ra ai mung, Kayin ni hpe Lawu Myen mung de du hkra woi gasat hkrat wa ai KNDO Capt- Naw Seng Sam mung, Kutkai de n-htang lung mat wa ai majaw re lam chye lu ai.Shanhte Kayin ni Atsam she rawng yang gaw Hpa majaw Yangon Asuya Lachyawk mi sha ngam sai hpe n-lu gasat la ma ai da i? Naw Seng a majaw Insein du hkra gasat yu wa lu ai hpe asan sha chye na lu nga ai. Dai majaw shanhte Kayin ni Jinghpaw hpe myit machyi ai,n-machyi ai lam gazik taw ai baw pyi n-rai sai. Dai lam ni hpe asan sha chye na lu na matu Lawu na Mau byin (True Story) hpe bai tsun hkai dan mayu nngai. Aten gaw………….,
Myen Mung Shanglawt lu nna kade nna ai 1948-ning March shata (28) ya shani e Thakhin Than Thun woi awn ai Myen Communist ni gaw-Gumlau rawt hpang sai. Kayin ni mung “Mungdaw Masat ai Lam”hte seng nna Manghkang pru ai majaw Gumlau bai rawt nang masai.
Capt-Naw Seng (B-G-M-B),1-st Kachin Rifles gaw- Gumlau rawt taw nga ai Myen Communist ni hpe gasat na matu Myen mung ka-ang daw Thawatti de lung mat wa sai. Naw Seng hte 1-st Kachin Jinghpaw Dap ni gaw- Myen Communist ni hpe kade ram shakri jaw kau dat a ta? Nga yang………………………………………………..,
Myen Communist ni hpe garum ai, Shingbyi ai Myen mare ni yawng hkra hpe Wan nat, Rim adup rai, Grai mazut ai Jinghpaw ni hpe Myen ni hkrit dik mat majaw, Myen Mung ka-ang daw de Myen Communist ni yawng hkra ngu na daram hkoi mat ai lam chye lu ai.
Shing rai-Capt- Naw Seng hte shi a Hpung ni gaw- Myen Communist ni hpe kade lang gasat Awng dang tim Promotion n-lu ai hta n-ga, Rank Down pyi katut tut re majaw….1949-ning Febuary shata hta Yedashe Mare kaw KNDO ni hpe wa gasat shangun ai shaloi Naw Seng gaw- Kayin Gumlau ni hte pawng mat sai re. Dai hpang shi a Dap n-pawt H-Q de bai n-htang wa n-htawm, shi hkum nan Du Kaba hte ngam ai Jinghpaw Du Manang ni hpe bai wa wang rim la kau nu ai.
Dai hpang Capt-Naw Seng gaw- Taungoo kaw nna, Meiktila de bai lung wa nna May Myo (Pyin Oo Lwin) de lung wa hkyen ai Asuya Hpyen Du Kaba ni a N-bungli hpe sa gashun hprawn la nna May Myo de rawt den mat wa sai. N-dai Mabyin gaw,1949 ning e- Mungkan ting hta shawng nnan na N-bungli Hprawn ai lam (Hi-jack) “Pyanpe Soi ai lam” rai nga ai. May Myo Hpyen Dap Du ni mung- Asuya Hpyen Du Kaba ni du na re nga May Myo, Ani Sakhan N-bungli Daru e sa tau yang-Naw Seng wa brawn rai,kadai mung kade Hpyen Dap de Laknak jahkrat na Order jahkrat ra mat manu ai. (“Howa Duwa Hkun Hpung a Labau Laika”…By- Maran Brang Page.41/1975).
Dai hpang Naw Seng gaw- May Myo e nga ai Jinghpaw Hpyen la ni hte Bawng dung nga ai Kayin Gumlau ni hpe woi mat wa sai. Shi a malai KNDO Brigadier Chit Khin hpe May Myo kaw ngam tawn da nu ai.Dai KNDO Gumlau ni hpe 3-Th Kachin Rifles ni gasat na hkyen taw nga masai. Dai shaloi ten na Myen Mung Thamada gaw Nyaung Shwe Tsawbwa Tsat Shwe Taik rai nna “Yayi Asuya” sha naw rai nga ai. Shing rai yak hkak ai lam amyu myu a lapran e kade nna yang, KNDO Brigadier Chit Khin hte Kayin Gumlau ni gaw, 3.Th Kachin Rifles Asuya Hpyen Dap e Lak Nak jahkrat kau ai majaw, May Myo hpe n-gasat ra ai Asuya ni bai lu la sai re. Jinghpaw n-lawm jang, Kayin ni kade Hpyang ai ngu ai Mahtai rai nga ai.
8-8-49 ya shani,KNDO Naw Seng gaw, shi a Hpyen ma 300(Masum Tsa) hte Kutkai Sub-state kata de shang bang wa sai.N-dai Naw Seng Hpyen Ma ni law malawng gaw, Jinghpaw Mungdaw de na ni rai nga ai hte maren Jinghpaw Mungdaw de lai shang na hku yaw shada ma ai. Dai aten hta Jinghpaw Mungdaw hta UMP Dap (2) sha nga ai hpe Howa Duwa Hkun Hpung hte Sub-state Council Salang ni chye ma ai majaw,lama wa KNDO Naw Seng ni Jinghpaw mung de du shang mat wa jang Jinghpaw shada Sat hkat ra ai Mang hkang pru na hpe chye nga ma ai.
Kade nna yang Myitkyina de na Colonel Lahpai Hkun Nawng (Laika ka ai wa a Katsa Ba) hte Major Gumja Naw gaw One E-K (Emagency) Dap hpaw la nna, KNDO Naw Seng hpe gasat na matu Manmaw lam hku anut hkrat wa mara ai. Lahkawng maga na Asuya hte Naw Seng Hpyen ni Nmau Hka(Shwe Li) Mahkrai htawra hkran, n-dai hkran kaw shara la nna, gasat hkat na maw bang wa masai. (N-dai lam ni tang madun ai lam gaw- KNDO (shn) KNU mi nga tim, teng sha Shawng lam de gasat ai gaw KNDO Naw Seng Woi awn ai Jinghpaw Hpung ni she rai nna, Kayin ni hpe gaw Jinghpaw ni gasat awng dang da chyalu ni hpe Makawp maga, sin da shangun ai lam sha re hpe chye lu na matu Maubyin hpe Azin ayang tang madun ai lam rai li ai. Laika ka ai Wa).
Dai hta n-ga May Myo de na Brigadier Lazum Tang Ji hte Colonel Naw Tawng woi awn ai 3-Th Kachin Dap ni mung Naw Seng hpe gasat na matu hpang lam hku den lung wa mara ai. N-dai zawn gasat Arum hkat na Hpyen Hpung lahkawng maga de na Hpyen Ma ni yawng hkra gaw Jinghpaw Kahpu Kanau ni hkrai rai taw ai majaw Sub-state Council Salang ni Baw sin myit ru mat masai.
Dai majaw Howa Duwa Hkun Hpung hte Sub-state Du Salang ni gaw, Lahkawng maga de na Hpyen man hpe “N-mau Hka hkum rap mu”……ngu jahkring da n-htawm, Nam HKam e, Sam Mung, Jinghpaw Mung na ni Meeting galaw sai.Shaloi du sa ai Jinghpaw Mung de na Mung Masa Du/ Salang ni gaw-
(1).Duwa Kyang Luk (Man Hkring/ Myikyina)
(2).Salang Labang Grawng ( Munghpawm Myen Mung Shanglawt la na matu Lon Don de hkan sa ai wa)-
(3).Salang U Gyi Thing Nan (Jinghpaw Mungdaw hpyi ai kaw lawm ai wa)-
(4).Sara Maran La (ManMaw)….ni rai ma ai.
Howa Duwa Hkun Hpung gaw- KNDO Naw Seng hpe,Jinghpaw shada gasat hkat nna si ru jawng ai baw gaw, Htawm hpang de anhte a Labau hta Madat n-pyaw,Labau n-tsawm ai,anhte Kaji Kawa ni myit n-su, Myit n-rawng ai lam sha tai na. KNDO…. mi nga tim, Kayin ni n-re sha anhte Jinghpaw ni shada rai taw nga ai majaw Masa n-htuk mat sai. Dai majaw Miwa Mung de chyahkring mi naw gan koi yen mat nna, Masa htuk jang she Myen Mung de bai n-htang shang nna Myu Sha Lam yan hta bai jawm shakut ga….ngu n-na lam matsun hpaji jaw ai hpe KNDO Naw Seng mung myit hkrum hkap la sanu ai.Dai hpang Capt-Naw Seng gaw- Hu Hpyet Pa kaw nna Hpawng Seng de, Hpawng Seng kaw nna Miwa hkran de Rap mat wa sai re. (Howa Duwa Hkun Hpung a Labau Laika- Page (49) First Edition, 1975)-
KNDO Naw Seng hte shi a Hpyen ma ni jawn lung wa ai Convoy Hpyen Maw Daw Kaba 20- (Hkun) hpe mung Wan nat jahten kau da ai lam Laika ka ai wa hpe Kaji Dwi Howa Duwa Hkun Hpung tsun dan lai wa yu sai re. Ndai zawn KNDO Naw Seng wa Miwa hkran de rap mat wa ai majaw Yangoon Insein kaw pyi du taw nna, Majan dang sai nga Lu pyaw,sha pyaw taw nga ai KNDO Kayin ni gaw,Naw Seng wa Miwa Mung de Rap mat wa sai lam, Shanhte Kayin KNDO ni hpe gasat na matu Brigadier Lazum Tang Ji hte Colonel Naw Tawng woi awn ai 3-Th Kachin ni Yangoon du yu wa sai lam Shiga na jang,Kajawng Kahpra mat ,Lu tawn ai Tsa ni pyi bran mat nna…… Anhte Hpu Nau ni shada gaw n-gasat hkat ga nga- hkrap nna tawng ban hpyi nyem ma ai lam na chye lu ai. Dai ten Wungyi Chuk U Nu gaw-“ Yangoon Asuya” nga nna- Insein Hle Dan hte Shwe Dagon grup yin sha ngam taw ai ten rai nga ai. U Nu gaw- Sama Duwa Sinwa Naw hpe Makawp Maga Dap(Kakoiye Wunji) gan kajau shamying ya nna, Maigan Mung de hprawng na N-bungli pyi- ri ri hkyen tawn ai ten mung rai nga ai. Dai ten hta Hkang Dap na Bo Taik Chun nga ai wa mung Jinghpaw ni hte pawng n-na KNDO Kayin ni hpe gasat lawm sai re.
Anhte Jinghpaw ni mung KNDO a Lata kaw n-na Myen Mung hpe hkye,U Nu hpe “Ahnar” bai ap da nna…Bumga de Yi bai wa hkyen sha mat sai re. Dai hpang -U Nu wa Ahnar bai lu,Budda Bada hpe (Daw Ba Da) bai shatai hkyen, Mungdan gasu kabrawng, Ne Win Ahna bai zing….(Pang Long Ga Sadi) hpa n-seng sai nga,Dai majaw- Shanglawt KIO/A ni Rawt Malan hpang,Dai ni shaning (52)-ning pyi jan mat wa sai n-rai ta?
Miwa Mung de hprawng yen mat wa ai KNDO Naw Seng gaw- Mao Zedong Prat hta Miwa Communist ni hte pawng nna, Ne Win hpe gasat ai shaloi grai Awng dang ai hta n-ga, Shanglawt KIO/A ni hte bai pawng Gahkyin na lam Thakhin than thun a Myen Communist ni chye kau ai majaw gyam sat kau ai hkrum sai re.
Capt-Naw Seng gaw Wunpawng Jinghpaw Myu sha ni hta Mying gumhkawng dik ai Hpyen JauBu kaba langai mi rai nna, British Laika ka Sara Kaba Ian Fellowes-Gordon, pyi 1971-ning hta “The Battle For Naw Seng’s Kingdom”….nga ai Labau Laika hte Ka masat shagrau da ai hpe mu mada lu nga ai. Grau nna dai Laika Buk hpe Myen Mung a Governor Kaba galaw lai mat wa sai Sir Reginald Dorman-Smith,G.B.E wa hku nna Numhtet Ga ka da ya ai hpe mung mu mada lu nga ai. Prat mi na Wunpawng Jinghpaw Labau hta “Hkan-Hpa” lu ai…Naw Seng, Sanat Gap yang n-hkra ai Naw Seng,Hkum hkrang hpe shamat kau lu ai Mandan (Magic Power) lu ai Naw Seng…nga nna, grai mying dan hkung lai wa yu sai Wa re.Capt-Naw Seng hpe,Myen Communist ni a manawn kau hkrum ai gaw, Wunpawng Jinghpaw Myu sha ni a matu Malai n-lu ai Sum Kaba nan rai mat masali ai. Wunpawng Jinghpaw Labau hta Anhte shi hpe malap kau n-mai na ga ai.
Lani mi……………………………………………………………,
Myitkyina Mare, Shatapru kaw na Howa ni a n-ta de Salang Dingla langai mi……. Daw Hkrawng sha lang kau rai du lung wa ai. Shi gaw Asak wagut gu wa nga sai- Howa Duwa Hkun Hpung hpe wa du jahkrum ai lam rai nga lu ai. Kadai rai Kun?....ngu, Laika ka ai wa gaw Kanu rai nga ai- Lahpai Nang Doi hpe san yu yang.................................,
Brigadier-General
Louis Lazum Tang Ji
BC 5181
MBE-CMA (Bronze Star)
Naing Ngant Gon Yi Class- 1…..re hpe chye lu ai.
“Goi Sha e…..Englik Prat na Madang Tsaw dik ai-“Bronze Star” Magrau Grang Hero Dazik lu tawn ai Wunpawng Jinghpaw Hpyen JauBu Kaba wa she re hka!” Laika ka ai wa gaw kalang ta shi a yupgawk de kagat sa mat wa nna- Still Camera wa la,Englik Prat kaw nna Brigadier-General rai nga sai,Mung Hpawm Myen Mungdan hpe KNDO ni a lata kaw na hkye tawn ai Du Kaba Louis Lazum Tang Ji, Myen Mung Shanglawt pyi rai n-lu ai Englik prat hta Kachin Sub-state Council a Shawng nnan na Council Ning Baw, Munghpawm Myen Mungdan ngu nna shangai Daidaw la lu na matu “Pang Long Agreement” hta Lata masat Ka lawm ai- Howa Duwa Hkun Hpung….Ndai Wunpawng Myu Sha ni a Labau Shang Ji/Wa yan hpe anhte Shu Mashi,Shu Masha Prat dingsa zing da/kyem da lu na matu Sumla Record gayet tawn da sanu ai.
Hpung dim hta- Brigadier Lazum Tang Ji (Retire) tsun ai gaw-
“Hkau Du e….Myen ni anhte Jinghpaw ni hpe, n-dai ram Roi sha na re she chye yang gaw…Moi….. Ahnar zing kau yang pyi Amai sana re wa. Raitim… ya gaw hpang hkrat mat sai”…..nga ai re.
By-
Bum Chyangau.
( Daw- 5- de bai matut hti ga).
